"Treść tego artykułu, w formie referatu, wygłosiłam na spotkaniu z rodzicami wychowanek Bursy Szkolnictwa Zawodowego w Bydgoszczy na początku roku szkolnego 2002/2003"
Każdy człowiek chce przeżyć swoje życie jak najlepiej, chce zasmakować satysfakcji, miłości, radości. Nie jest to jednak takie proste, tym bardziej jeśli chcemy to osiągnąć w sposób łatwy, bez nadmiernego wysiłku. Tymczasem codzienne życie potwierdza, że nie istnieje tzw. łatwe szczęście.
Młodzi ludzie w dzisiejszym świecie czują się często zagubieni i odczuwają brak jakichkolwiek perspektyw życiowych. W związku z tym, naszym dzieciom towarzyszą problemy alienacji, agresji, przemocy rówieśniczej, przedwczesnej aktywności seksualnej, depresji oraz używania substancji psychoaktywnych: nikotyny, alkoholu, narkotyków. Z takimi problemami spotykamy się na co dzień. Zauważamy je w domu, w szkole, tu w bursie, na ulicy. Wydaje się, że są one nieuniknione. Warto jednak zastanawiać się nad nimi i działać, by te trudności w sposób jak najbardziej optymalny pokonywać.
Problemy wychowawcze zazwyczaj odsłaniają się z chwilą rozpoczęcia nauki, bądź też w chwili przejścia do innej szkoły. Jest to zawsze poważna zmiana w życiu młodego człowieka, która wiąże się z koniecznością podjęcia nowych ról, zadań, obowiązków. Część młodych ludzi szybko i chętnie adaptuje się, część natomiast z trudem przystosowuje się do nowej sytuacji. Bardzo wyraziście zauważamy do w naszej placówce. Co roku przyjeżdżają do nas dziewczęta, którym nieraz trudniej niż innym zaadaptować się do nowych warunków. Nie dziwi nas to, nieznane miasto, nowe miejsce zamieszkania z dala od rodziców , nieznajome koleżanki, nieznajome panie, nowa szkoła, nauczyciele. Wszystko to sprawia, że młody człowiek bardzo często czuje się zagubiony, niepewny siebie, swoich możliwości, pełen wahań, jak sobie poradzi w nowym świecie. My ze swej strony dokładamy wszelkich starań, aby ta zmiana była jak najmniej stresująca.
To tylko jedna z trudności wychowawczych, z którymi spotykamy się na co dzień. Zazwyczaj każda z nich ma inne podłoże i wynika z konkretnych przyczyn. Często są one odzwierciedleniem problemów nas ludzi dorosłych: rodziców, pedagogów, polityków, ludzi odpowiedzialnych za środki masowego przekazu.
Na czym w takim razie ma polegać psychologiczno-pedagogiczna w pokonywaniu trudności wychowawczych i kto ją ma realizować?
Pomoc taka polega w szczególności na: - diagnozowaniu środowiska ucznia, - rozpoznawaniu potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianiu ich zaspokojenia, - rozpoznawaniu przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych, - wspieraniu ucznia z wybitnymi uzdolnieniami, - organizowaniu form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, - podejmowaniu działań profilaktyczno-wychowawczych wynikających programu wychowawczego szkoły, wspieraniu ucznia w tym zakresie, - prowadzeniu edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców, - wspieraniu uczniów w dokonywaniu wyboru dalszego kształcenia, zawodu, - wspieraniu nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne uczniów, - udzielaniu pomocy nauczycielom w dostosowaniu wymagań programowych do indywidualnych możliwości ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, - wspieraniu nauczycieli i rodziców w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, - umożliwianiu rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli, - podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
Wszystkie te zadania są realizowane we współpracy z: - rodzicami, - nauczycielami i pracownikami innych palcówek, - poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi poradniami specjalistycznymi, - innymi szkołami i placówkami, - podmiotami działającymi na rzecz rodziny (fundacje, policja).
Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest bezpłatne i dobrowolne. Pomoc ta może być udzielana na wniosek: - ucznia, - rodziców, - nauczyciela, - pedagoga, - psychologa, - poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Forma pomocy zależy oczywiście od wieku ucznia oraz od jego indywidualnych potrzeb. W szkole jest ona organizowana w szczególności w formie: - zajęć dydaktyno-wyrównawczych, - zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych, - klas wyrównawczych, - zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów i rodziców, - porad dla uczniów i rodziców.
Szczegółowiej chciałabym omówić formy pomocy, jaką my, jako wychowawcy w placówce oferujemy i realizujemy w miarę naszych możliwości.
Przede wszystkim, jak już wspomniałam wcześniej, pomagamy młodzieży zaadaptować się do nowych warunków. Realizujemy to zadanie poprzez spotkania w grupach, ale w szczególności przez rozmowy indywidualne. Staramy się, aby dziewczęta mogły mieszkać z osobami, z którymi zechcą. Dobierając mieszkanki do pokoi zwracamy uwagę, by w miarę możliwości były z jednej szkoły, a nawet klasy.
Staramy się poznać sytuację rodzinną nowych wychowanek. Często jest tak, że problemem jest brak możliwości dokonywania opłat w bursie z powodu słabej sytuacji materialnej w domu. Kontaktujemy się wtedy z ośrodkami pomocy społecznej. Dla wielu osób udało nam się taką pomoc zorganizować.
Pomagamy również w pokonywaniu niepowodzeń szkolnych, jak również w pogłębianiu wiedzy. Pomagamy w odrabianiu lekcji, udzielamy porad w jaki sposób się uczyć. Staramy się stwarzać jak najlepsze warunki do nauki. Dziewczęta, które mają problemy w nauce zawsze mogą liczyć na pomoc ze strony sekcji nauki. Skupia ona osoby, które chętnie służą pomocą w ramach poszczególnych przedmiotów. W bibliotece, która jest wyposażona w wiele lektur, opracowań, czasopism, można znaleźć potrzebne wiadomości i materiały. Pomoc swą oferują również osoby, które prowadzą pracownię komputerową. Chętnie przybliżają tematy związane z informatyką, nauczą obsługi komputera, internetu. Utrzymujemy również stały kontakt ze szkołami. Wspólnie z wychowawcami i nauczycielami poszczególnych przedmiotów staramy się znaleźć rozwiązania w przypadku problemów w nauce. Na terenie naszej placówki prowadzone są też zajęcia logopedyczne. W zajęciach tych biorą udział najczęściej dziewczęta niedosłyszące , które również u nas mieszkają. Mogą z nich też skorzystać osoby, które mają jakiekolwiek zaburzenia mowy. Odbywają się też zajęcia socjoterapeutyczne. Dziewczęta zawsze mogą liczyć na to, że gdy zwrócą się do nas z jakimś problemem, my w miarę naszych możliwości postaramy się pomóc w jego rozwiązaniu.
Zdajemy sobie sprawę, jak ważna jest profilaktyka, czyli chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. W związku z tym, co roku organizujemy szereg spotkań z wykwalifikowanymi osobami z różnych poradni i ośrodków. Organizujemy pogadanki z zakresu opieki zdrowotnej i przeciwdziałania uzależnieniom. Gościliśmy między innymi osoby z Bydgoskiego Ośrodka Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, z Policji, z Monar-u , prowadzone były zajęcia z samoobrony. Podobne i inne spotkania planujemy również na ten rok szkolny. Organizujemy też spotkania z zakresu przygotowania do życia w rodzinie, wkraczania w okres dojrzałości , przygotowania do przyszłych ról żon i matek. Pogadanki takie prowadzą również wychowawcy w ramach swoich grup wychowawczych. Promujemy zdrowe odżywianie i higieniczny tryb życia., również poprzez literaturę, która jest dostępna w bibliotece.
Na terenie bursy prowadzone są też zajęcia korekty wad postawy. Prowadzi je wykwalifikowana osoba. Mieliśmy przypadki, że dopiero u nas jakaś wada postawy została zauważona i zostały podjęte działania w celu poprawy stanu zdrowia.
Profilaktykę oraz pomoc w razie wystąpienia trudności wychowawczych prowadzimy w miarę naszych możliwości i kompetencji. W razie potrzeby, w porozumieniu z rodzicami, pomagamy w skierowaniu dziecka do wyspecjalizowanej poradni.
Trudności wychowawcze młodzieży oraz pomoc psychologiczno-pedagogiczna są tematami bardzo szerokimi i nie zostały na pewno wyczerpane. Na koniec chciałabym podkreślić jak ważna jest profilaktyka i jak najszybsze reagowanie w przypadku pojawiania się jakichkolwiek problemów. Niezwykle ważna jest czujność rodziców, nauczycieli oraz nas, wychowawców pracujących w bursie. Bądźmy czujni. Nie bagatelizujmy nawet tych małych spraw, małych problemów. Jeśli w porę nie zaczniemy działać, mogą one urosnąć do rangi wielkich problemów, a wtedy pomoc może okazać się o wiele trudniejsza, a konsekwencje mogą odbić się na całym życiu młodego człowieka.
Literatura: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001r. "Wychowawca"- nr 9/2002
Katarzyna Kwiatkowska Bursa Szkolnictwa Zawodowego Bydgoszcz |